KALENDARZ KRESOWEJ PAMIĘCI: CZERWIEC oraz I półrocze (wybrane przypadki)

1 czerwca

- 1943 roku: We wsi Bodaki pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali kilkunastu Polaków. We wsi Sochy pow. Zamość esesmani ukraińscy z Niemcami wymordowali około 200 Polaków, w tym ponad 30 dzieci w wieku od 3 miesięcy do 15 lat, 55 kobiet i 98 mężczyzn (podawane są liczby ofiar od 183 do 364 osób).

- 1944 roku we wsi Radelicz pow. Drohobycz banderowcy uprowadzili i bestialsko zamordowali nad Dnestrem 4 Polaków, w tym małżeństwo z małym dzieckiem, oraz 1 Ukrainkę.

- 1945 roku we wsi Kobylany pow. Krosno Ukraińcy zamordowali 1 Polaka.

- 1946 roku: We wsi Hermanowice pow. Przemyśl upowcy obrabowali gospodarstwa polskie i zamordowali 7 Polaków. We wsi Iskań pow. Przemyśl upowcy obrabowali gospodarstwa polskie i zamordowali 1 Polkę.

2 czerwca

- 1943 roku: We wsi Hurby pow. Zdołbunów upowcy oraz chłopi ukraińscy z sąsiednich wsi otoczyli wieś i ze szczególnym okrucieństwem dokonali rzezi około 250 Polaków. We wsi Liniów pow. Horochów Ukraińcy zamordowali 4 rodziny polskie, tj. 17 Polaków: jedną spalili żywcem, dwie wrzucili do studni, 3-letniemu chłopcu roztrzaskali głowę o ścianę domu. W kol. Marianówka pow. Łuck zamordowali 13 Polaków, w tym 9 osób z 2 rodzin wiązali po troje drutem kolczastym i przecinali ciała ofiar piłami.

- 1944 roku: We wsi Dąbrowa pow. Tomaszów Lubelski na skraju lasu znaleziono zmasakrowane ciała 4 Polaków: 2 kobiet i 2 dzieci. „W głębi lasu znajdowały się dalsze zwłoki pomordowanych ludzi” (Konieczny..., s. 215). We wsiach: Dąbrowa, Rzeczyca, Rzepin pow. Tomaszów Lubelski w walkach z UPA poległo ponad 100 partyzantów AK. We wsi Stare Sioło pow. Lubaczów Ukraińcy zamordowali 7 Polaków.

W nocy z 2 na 3 czerwca

- 1944 roku: We wsi Brzeziec pow. Rudki banderowcy spalili 12 gospodarstw polskich i zamordowali 10 Polaków. We wsi Rumno pow. Rudki Ukraińcy z OUN-UPA z sąsiednich wsi obrabowali i spalili gospodarstwa polskie oraz za pomocą siekier, noży i bagnetów zamordowali 40 Polaków i 1 Żyda. „Drapała Zofia, lat 25, torturowana, obcięto jej język i piersi. Tak samo Wandycz Anna, lat 23. Wandycz Zofia, lat 25, miała zmasakrowane piersi. Maria Wandycz, lat 9, wycięli serce i położyli obok ciała. Pater Józefa, 21 lat, postrzelona, oblana benzyną i żywcem spalona. Puńczyszyn Maria, 6 lat, rozpruto brzuszek nożem, skonała w męczarniach. Kasprzyczak Katarzyna, 30 lat, zarąbana siekierą. Kasprzyczak Antoni, 2 lata, syn Katarzyny, obuchem siekiery roztrzaskano mu głowę. Dżugaj Maria, 57 lat, ogłuszona obuchem siekiery i wrzucona do ognia spłonęła żywcem” (Siekierka..., s. 831, 844; lwowskie oraz „Kurier Galicyjski” z 28 czerwca – 16 lipca 2009).

3 czerwca

- 1943 roku we wsi Tynne pow. Równe Ukraińcy zamordowali 77-letniego Polaka, wdowca.

- 1944 roku we wsi Pianowice pow. Sambor banderowcy zamordowali 1 Polaka

4 czerwca

- 1943 roku we wsi Sosnówka pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 2 Polaków: matkę z 9-letnim synem oraz ich furmana, Ukraińca.

- 1944 roku we wsi Komarniki pow. Turka banderowcy spalili 6 gospodarstw polskich i zamordowali 11 Polaków, w tym 8 młodych chłopców spalili w stodole.

- 1945 roku we wsi Cieszanów pow. Lubaczów Ukraińcy zamordowali 1 Polaka.

- 1946 roku w miejscowości Cieszanów pow. Lubaczów Ukraińcy zamordowali 1 Polaka.

5 czerwca

- 1943 roku (Zielona Sobota) we wsi Chiniówka pow. Zdołbunów upowcy zaatakowali o 3 rano i w bestialski sposób wymordowali ponad 100 Polaków.

- 1944 roku: We wsi Borchów pow. Lubaczów Polak odwiedził swoją żonę Ukrainkę i przy jej sprawstwie został zamordowany. W przysiółku Misztale pow. Jarosław upowcy zamordowali 2 Polaków.

- 1945 roku we wsi Sokole pow. Kamionka Strumiłowa upowcy zamordowali 16 Polaków z rodzin polsko-ukraińskich.

- 1946 roku we wsi Kobylnica Wołoska pow. Jaworów upowcy zamordowali Polaka, sołtysa.

6 czerwca

- 1943 roku we wsi Omelno pow. Łuck upowcy zamordowali w bestialski sposób 7-osobową rodzinę polską.

- 1944 roku: W mieście Drohobycz woj. lwowskie Niemcy na rynku rozstrzelali 19 Polaków, w tym kobiety, w wyniku oskarżenia przez Ukraińców o przynależność do organizacji podziemnej. We wsi Machnówek pow. Sokal banderowcy zamordowali 3 Polaków.

- 1945 roku w pobliżu miasta Przemyśl woj. rzeszowskie upowcy zamordowali 3 chłopców polskich: dwóch 16-letnich i 17-letniego.

- 1946 roku we wsi Ropa pow. Gorlice upowcy obrabowali gospodarstwa polskie oraz zamordowali 1 Polaka, nadleśniczego.

7 czerwca

- 1943 roku we wsi Kamienna Góra pow. Zdołbunów upowcy zamordowali co najmniej 10 Polaków.

- 1944 roku: We wsi Krościenko pow. Lesko miejscowi policjanci ukraińscy oraz chłopi ukraińscy z SKW zamordowali 10 Polaków z 2 rodzin: 1 mężczyznę, 3 kobiety i 6 dzieci, w tym 2 chłopców spalili żywcem. We wsi Machnówek pow. Hrubieszów upowcy obrabowali i spalili gospodarstwa polskie, kościół i plebanię oraz po bestialskich torturach zamordowali 49 Polaków, głównie kobiety i dzieci.

- 1947 roku: We wsi Dubiecko pow. Przemyśl upowcy uprowadzili w nocy 7 Polaków - wartowników i zamordowali ich w lesie. We wsi Śliwnica pow. Przemyśl zamordowali 8 Polaków.

8 czerwca

- 1943 roku: W kol. Czerteż pow. Równe upowcy zamordowali 3 Polaków: rodzeństwo Bronowickich: siostry lat 18 (Władysława) i 15 (Helena) oraz ich brata lat 12 (Henryk), gdy ich rodzice byli nieobecni w domu. W kol. Polesie pow. Równe Ukraińcy zamordowali 2 Polaków: 75-letnią kobietę i 78-letniego mężczyznę. W kol. Reczyszcze pow. Dubno zamordowali 3 Polaków: 2 kobiety i 8-letniego chłopca.

- 1944 roku we wsi Podmichale pow. Kałusz upowcy zamordowali 30 Polaków a miejscowi Ukraińcy wywieźli ciała do lasu. „Do jednego z wozów przywiązali za ręce postronkami Stefanię Klim, żonę Franciszka, i kazali jej iść boso kilka kilometrów za wozem , na którym leżał jej mąż i dwóch małoletnich synów. Po przybyciu na miejsce pochówku ofiar, zamordowano ją i wrzucono na wierzch stosu trupów” („Na Rubieży” nr 29/1998).

- 1946 roku we wsi Huwniki pow. Dobromil upowcy spalili wieś i zamordowali 10 Polaków, którzy nie opuścili swoich gospodarstw.

9 czerwca

- 1943 roku we wsi Bartkówka pow. Brzozów upowcy zamordowali 25 Polaków, w tym całe rodziny.

- 1944 roku: we wsi Bereżanka pow. Borszczów: ”Natrafiłem w internecie na stronę p.Stankiewicza (www.stankiewicze.pl/ludobojstwo/tarnopolskie) z zamieszczonymi spisami ofiar banderowskiego ludobójstwa w tej części Podola oraz mapką z zaznaczonymi miejscowościami województwa tarnopolskiego, z których brak jest danych na ten temat. Jako osoba urodzona w m. Bereżanka (nad Zbruczem) pow. Borszczów zaintrygowało mnie, że moja miejscowość figuruje na tej mapce jako „biała plama”. Poczuwam się więc do obowiązku, aby w miarę możności plamę te wypełnić. Z opowiadań mojej mamy wiem, że oboje chroniliśmy się często na noc w odległym o 3 km miasteczku Skała, gdzie była placówka wojskowa niemiecka a później sowiecka i z tego powodu było tam trochę bezpieczniej. Ojciec w tym czasie był na wojnie. Otóż z relacji moich rodziców Anny i Michała Tokar, stałych mieszkańców ówczesnej Bereżanki , którzy obecnie mimo sędziwego wieku (ojciec lat 94, matka 88), dzięki Bogu cieszą się jeszcze stosunkowo niezłym zdrowiem fizycznym i dobrą pamięcią, przytoczę nazwiska tak Polaków jak i Ukraińców zabitych przez ukraińskich nacjonalistów. Są to:
1. Żołyńska Anna (żona Albina) lat 40 – 29 wrzesień 1944 - Bereżanka
2. Żołyński Bronisław (szwagier Anny) lat ok. 38 - 9 czerwiec 1944 – Bereżanka
3. Harasym Mikołaj (Ukrainiec, pracownik silrady) lat ok.40 –rok 1945 – Bereżanka
4. N.N. (Ukrainka - Hucułka, sekretarka silrady) – 9 czerwiec 1944 - Bereżanka” (Jan Tokar, Wrocław; w: www.stankiewicze.com/ludobojstwo.pl ). Tego dnia we wsi Huziejów pow. Dolina banderowcy zamordowali 6-osobową rodzinę polską z 4 dzieci.

- 1946 roku we wsi Janówka pow. Włodawa upowcy uprowadzili 1 Polaka o zamordowali w pobliskim lesie.

W nocy z 9 na 10 czerwca

- 1943 roku we wsi Bartatów pow. Gródek Jagielloński banderowcy zamordowali 1 Polkę i spalili 9 polskich gospodarstw.

10 czerwca

- 1943 roku we wsi Chorostów pow. Włodzimierz Wołyński Ukraińcy zamordowali 16-letniego Polaka.

- 1944 roku we wsi Zbadyń (Kutenberg) pow. Gródek Jagielloński banderowcy zamordowali 30 Polaków.

- 1945 roku w kol. Staszic pow. Hrubieszów upowcy zamordowali 47 Polaków.

W nocy z 10 na 11 czerwca

- 1944 roku we wsi Dmytrowice pow. Mościska banderowcy zamordowali 3-osobową rodzinę polską, rodziców z córką.

11 czerwca

- 1943 roku we wsi Stawki pow. Równe Ukraińcy zamordowali 2 Polaków: ojca z synem.

- 1944 roku: We wsi Bereść w folwarku Obliczyn pow. Hrubieszów upowcy zamordowali 5-osobową rodzinę polską właścicieli z 3 córkami, lat 14, 17 i 20. We wsi Byszów pow. Stanisławów banderowcy zamordowali 24 Polaków, w tym matkę z 6 dzieci, matkę z 3 dzieci oraz dwie matki z 2 dzieci.

- 1945 roku : We wsi Duńkowiczki pow. Przemyśl miejscowi Ukraińcy zamordowali 1 Polkę. We wsi Ruska Wieś pow. Przemyśl upowcy zamordowali 1 Polaka. We wsi Wola Obszańska pow. Biłgoraj zamordowali 1 Polaka.

Od 8 do 12 czerwca

- 1944 roku we wsi Czerepin pow. Lwów banderowcy wyłapali na drogach i zamordowali 7 Polaków oraz zrabowali 2 furmanki.

12 czerwca

- 1943 roku we wsi Jarocin pow. Nisko Niemcy z policjantami ukraińskimi zamordowali 15 Polaków, w tym proboszcza ks. Marcina Kędzierskiego, który był maltretowany, pchnięty nożem i wepchnięty do podpalonej plebanii. „Nad ranem 12 czerwca, mniej więcej koło godziny 6, kiedy już ogień objął wszystko i dym buchał wszystkimi otworami wepchnięto ks. Kanonika w ogień gorejącej plebanii i sztyletem pchnięto go w plecy. To samo uczyniono z domownikami ks. Kanonika, w skład których wchodziła staruszka gospodyni Aniela Jędruch i ze wsi dwie staruszki, przytulone do plebanii z litości tylko ks. Kanonika: Katarzyna Gagat i Anna Pawłowska. Wszystkie trzy kobiety podzieliły los swego duszpasterza". W tym samym czasie podpalono pobliskie zabudowania Józefa Paska. W domu żywcem spalono żonę Paska - Karolinę i ich trzyletniego synka Kazimierza. Józef Pasek uciekał, ale Niemcy go postrzelili i rannego wrzucili do płonącego domu” (http://gosc.pl/files/old/gosc.pl/zalaczniki/2006/03/13/1142246491/1142246506.pdf). W okolicach wsi Kiwerce pow. Łuck w ciągu jednej nocy upowcy zamordowali 150 Polaków z okolicznych kolonii. We wsi Oleksiniec Nowy pow. Zborów: „12.VI.1943. Oleksiniec Nowy pow. Zborów. Banda ukr. zamordowała Polaka, sekretarza gminy zbiorowej wraz z całą rodziną. Służący Ukrainiec na przesłuchaniu stwierdził, że w bandzie byli Ukraińcy z pobliskich wsi (AAN, AK, sygn. 203 /XV/ 9, k. 170 – 174). We wsi Rewuszki pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 8 Polaków z 2 rodzin braci (2 mężczyzn, 1 kobieta i 5 dzieci do lat 15).

- 1944 roku: We wsi Obliczyn pow. Lubaczów zamordowali 4 Polaków. We wsi Tołszczów pow. Lwów Ukraińcy na drodze uprowadzili 3 Polaków, starszego mężczyznę i 2 młode dziewczyny, którzy zaginęli bez wieści. We wsi Urycz pow. Stryj uprowadzili 3 Polaków, braci, którzy zaginęli.

- 1945 roku we wsi Bruchnal pow. Jaworów banderowcy zamordowali 2 Polaków.

12 i 13 czerwca

- 1944 roku we wsi Momoty Górne pow. Janów Lubelski esesmani ukraińscy z SS „Galizien – Hałyczyna” razem z Niemcami spalili 29 gospodarstw polskich i zamordowali 19 Polaków.

13 czerwca

- 1942 roku we wsi Majdan Sopocki pow. Biłgoraj Niemcy z Ukraińcami rozstrzelali 8 Polaków.

- 1943 roku: (Zielone Świątki): W kol. Głuboczanka (Hłuboczanka) pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali głównie siekierami, nożami i bagnetami 32 Polaków oraz 1 Ukrainkę. W osadzie Kiwerce pow. Łuck Niemcy nakazali Polakom pochować 150 Polaków zamordowanych przez Ukraińców w okolicach osady. W miasteczku Kołki pow. Łuck Ukraińcy zamordowali kilku Polaków i ciała wrzucili do studni, w tym niemowlę. W kol. Polany pow. Kostopol zamordowali 3 Polaków, w tym matkę z córką. We wsi Romanów pow. Łuck Ukraińcy ze wsi Chorłupy dopędzili i zamordowali uciekających do Łucka z Chorłup 4 Polaków: matkę z dziećmi lat 10 i 12 oraz 27-letnią kobietę; ofiarom wyjęli oczy, obcięli języki i piersi oraz rozpruli brzuchy (Siemaszko...., s. 591). W kol. Stachówka pow. Sarny w kolejnym napadzie upowcy zamordowali 22 Polaków i kolonię spalili, natomiast wg sprawozdania UPA podczas tego napadu zabito 60 Polaków, ale pod datą 16 czerwca 1943 r. We wsi Żeleźnica pow. Równe zamordowali 3-osobową rodzinę polską: ojca z synem pobili i zastrzelili, 7-letnią córkę zakłuli 12 ciosami noża.

- 1944 roku: We wsi Andryjanów pow. Rudki upowcy spalili pozostałe gospodarstwa polskie i zamordowali 7 Polaków. We wsi Hoszany pow. Rudki spalili 45 polskich budynków i zamordowali 28 Polaków. W miasteczku Łokacze pow. Horochów zamordowali ponad 20 Polaków. We wsi Rumno pow. Rudki zamordowali 32 Polaków. We wsi Ujście pow. Janów Lubelski Ukraińcy z Niemcami spalili wiele gospodarstw polskich i zabili 28 Polaków.

W nocy z 13 na 14 czerwca

- 1944 roku: We wsi Hnizdyczów pow. Żydaczów banderowcy zamordowali 2 rodziny polskie, tj. 12 Polaków. We wsi Katarynice pow. Rudki spalili 210 budynków i zamordowali 35 Polaków. We wsi Komarno pow. Rudki zamordowali 50 Polaków: „Białoszczyński Antoni, 80 lat, obcięto mu ręce i przebito bagnetem piersi”. We wsi Lipie pow. Rudki zamordowali 7 Polaków .

12 lub 14 czerwca

- 1943 roku we wsi Woronczyn pow. Horochów: „Chciałabym przekazać do Pańskich opracowań informację o zamordowanych w Woronczynie 12 lub 14 czerwca 1943 roku członkach rodziny mojej teściowej Haliny Kaliszewskiej z domu Kusik. Zamordowane przez Ukraińców zostały trzy kobiety: Rozalia Kostecka z domu Pawelczuk oraz jej dwie dorosłe córki: Bronislawa Kostecka i Jozefa Kusik, z d. Kostecka, której córką jest Halina Kaliszewska. Halina Kaliszewska miała wówczas 2 latka i została oszczędzona przez Ukraińców. Domyślamy się, ze wobec tego musiała być córką Ukraińca Grzegorza Kusika”. (dr Sylwia Burnicka – Kaliszewska, 21.06.2011; w: www.stankiewicze.com/ludobojstwo.pl).

14 czerwca

- 1943 roku: We wsi Bystrzyce pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali 5 Polaków, w tym 4-osobową rodzinę zakłuli bagnetami. We wsi Kamienna Góra pow. Zdołbunów wymordowali ostatnich 5 Polaków, w tym rodzinę z 2 dzieci. W okolicach wsi Łanowce pow. Krzemieniec zamordowali uprowadzoną ze wsi Białozorka Polkę, emerytowaną nauczycielkę. W osadzie Żytyń pow. Równe zamordowali 57-letnią Polkę.

- 1944 roku we wsi Trzeszczany pow. Hrubieszów esesmani ukraińscy z SS „Galizien – Hałyczyna’ razem z Niemcami zabili 2 Polaków, w tym sanitariuszkę Marię Małysz oraz aresztowali 10 Polaków, z których 7 zostało zamordowanych w więzieniu na zamku w Lublinie.

13 – 15 czerwca

- 1943 roku w kol. Poznanka pow. Łuck w lesie Ukraińcy zamordowali 11 Polaków (5 kobiet i 6 mężczyzn) obcinając ofiarom różne części ciała.

W nocy z 14 na 15 czerwca

- 1944 roku we wsi Honiatyczki pow. Hrubieszów Ukraińcy na służbie niemieckiej spalili 100 gospodarstw polskich i zabili 3 Polaków.

15 czerwca

- 1943 roku we wsi Kisorycze pow. Sarny upowcy zamordowali jadących furmanką 3 Polaków: 45-letnią nauczycielkę, jej 80-letnią służącą oraz furmana. Nauczycielkę powiesili za nogi na drzewie, odcięli piersi, wydłubali oczy, wyciągnęli wnętrzności - podobnie zginęła służąca i furman (Siemaszko, s. 764 – 765).

- 1944 roku we wsi Ostrówek pow. Hrubieszów policjanci ukraińscy oraz gestapowcy rozstrzelali 15 Polaków przywiezionych z Hrubieszowa.

- 1946 roku: We wsi Darowice pow. Przemyśl Ukraińcy zamordowali 1 Polkę. We wsi Hureczko pow. Przemyśl także zamordowali 1 Polkę.

- 1947 roku we wsi Horyniec pow. Lubaczów upowcy zamordowali 1 Polaka.

W połowie czerwca

- 1941 roku w miejscowości Chyrów pow. Dobromil w wyniku donosu Ukraińców NKWD aresztowało 4 miejscowych polskich nauczycieli i po kilku dniach rozstrzelało ich, w tym dyrektora szkoły Lenarta.

- 1943 roku we wsi Bór pow. Zdołbunów Ukraińcy zamordowali 35-letniego Polaka.

- 1944 roku: W miasteczku Bohorodczany pow. Stanisławów upowcy uprowadzili 3 rodziny polskie liczące 12 osób i wymordowali je w lesie a ich zagrody obrabowali miejscowi Ukraińcy i spalili. W miasteczku Halicz pow. Stanisławów uprowadzili i zamordowali 4-osobową rodzinę polską. We wsi Pacyków pow. Dolina obrabowali i spalili gospodarstwa polskie oraz zamordowali co najmniej 40 Polaków.

W nocy z 15 na 16 czerwca

- 1944 roku we wsi Korczyn pow. Stryj banderowcy uprowadzili 62-letnią Polkę, żonę emerytowanego pułkownika WP, Jadwigę Bielską i ślad po niej zaginął.

16 czerwca

- 1943 roku: We wsi Dermanka pow. Kostopol upowcy wymordowali głównie za pomocą różnych narzędzi ponad 100 Polaków. W kol. Granne pow. Kostopol zamordowali około 15 Polaków.

- 1944 roku we wsi Zatylce pow. Tomaszów Lubelski upowcy zatrzymali pociąg osobowy na trasie Bełżec – Lubycza Królewska – Rawa Ruska i w bestialski sposób wymordowali 73 Polaków, w tym 14 kobiet (m.in. lat 20, 22, 23) oraz 5 dzieci (lat 1, 3, 4, 13 i 16) - wśród morderców byli Ukraińcy ze wsi Poddębce;

- 1946 roku: We wsi Darowice pow. Przemyśl upowcy uprowadzili 18-letnia Polkę i po nocy następnego dnia przyprowadzili ją pod jej dom i tutaj zastrzelili. We wsi Łodzinka Górna pow. Dobromil obrabowali gospodarstwa polskie, spalili 8 budynków i zamordowali 2 Polaków: nauczyciela i jego matkę; oraz 2 Polaków poranili. We wsi Mchawa pow. Lesko zamordowali 1 Polkę.

17 czerwca

- 1943 roku: W kol. Frankopol pow. Kostopol upowcy zamordowali ponad 20 Polaków: 4-osobową rodzinę sołtysa Franciszka Paszkowskiego (rodziców z córką i synem, uratowała się 12-letnia córka Genia z kilkunastoma ranami od ciosów nożem w plecy) oraz kilkunastu przy moście na rzece Korczyk („Kurier Galicyjski” z 24 kwietnia – 14 maja 2009). W kol. Kołodeskie Budki pow. Łuck Ukraińcy zamordowali rodzinę polską. We wsi Kopytków pow. Zdołbunów zamordowali 5 Polaków, w tym 4 kobiety.

- 1944 roku we wsi Momoty Dolne pow. Janów Lubelski policjanci ukraińscy z Niemcami zamordowali 15 Polaków.

- 1945 roku we wsi Pogorzelec pow. Włodawa upowcy zamordowali na oczach całej rodziny 1 Polaka.

- 1946 roku we wsi Holeszów pow. Włodawa upowcy zamordowali 1 Polaka, przesiedleńca z ZSRR.

18 czerwca

- 1943 roku: We wsi Jarosławicze pow. Dubno Ukraińcy wymordowali co najmniej 52 Polaków:. 18-letnią Stasię Jachimek kilka razy zgwałcili, przywiązali nagą sznurem za nogi do belki i zanurzyli głową w dół w studni. 18-letnią Lusię i 30-letnią Jadwigę Przewłockie przed śmiercią brutalnie wielokrotnie gwałcili na oczach kilku osób (w tym rodziców) czekających na śmierć. Gdy jednego Polaka nie udało im się wkręcić w tryby młyńskiego koła, zarąbali go siekierami. Większość rodzin zarąbali siekierami, głównie kobiety i dzieci („Świadkowie mówią”, s. 10). We wsi Kopytków pow. Zdołbunów zamordowali 2 Polki, lat 23 i 42. W kol. Kurdybań Warkowicki pow. Dubno upowcy zabili 5-letnią polską dziewczynkę Irenę Dobłogowską. W kol. Marianówka pow. Łuck zamordowali 3 starszych Polaków: Józefowi Dąbrowskiemu obcięli rękę, jego żonie piersi, związali ich drutem kolczastym i powiesili w studni głowami w dół oraz innemu mężczyźnie wydłubali oczy, wycięli język i przywiązali do drzewa głową w dół. We wsi Nowosiółki pow. Zdołbunów zamordowali 45 Polaków. We wsi Tajkury pow. Zdołbunów zamordowali 22-letnią Polkę.

- 1945 roku: We wsi Cewków - Buda Czerniakowa pow. Lubaczów upowcy zamordowali 4 Polaków, w tym 3 kobiety, lat 23, 26 (ich ciał nie odnaleziono) oraz 30. We wsi Ruska Wieś pow. Przemyśl zamordowali 2 Polki.

- 1946 roku we wsi Cewków pow. Lubaczów upowcy zamordowali 4 Polaków, w tym 3 kobiety lat 23, 26 i 30.

W nocy z 18 na 19 czerwca

- 1943 roku we wsi Uhrynów pow. Łuck upowcy oraz miejscowi chłopi ukraińscy wymordowali w majątku ziemskim co najmniej 20 Polaków oraz ranili 15 osób, z czego 2 zmarły; matce poderżnęli gardło i zadali wiele ran kłutych, jej 15-letniej córce rozpruli brzuch.

19 czerwca

- 1943 roku: W osadzie Chrobrów pow. Łuck Ukraińcy zamordowali co najmniej 5 Polaków: małżeństwo wrzucili do studni i przygnietli pniakami oraz 3 kobiety. W kol. Jeziorany Szlacheckie pow. Łuck upowcy oraz chłopi ukraińscy obrabowali i spalili polskie gospodarstwa oraz zamordowali co najmniej 49 Polaków: starsze małżeństwo przy muzyce i tańcach spalili w stogu siana , 59-letniemu Józefowi Butkiewiczowi wbili w czoło gwóźdź i pozostawili kartkę „Win mene chlibom kornyw, a ja joho za to ubyw” - zrobił to służący Ukrainiec, którego Polak traktował jak syna, m.in. wyprawił mu huczne wesele (Siemaszko... s. 539). W kol. Szklin pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 10 Polaków.

- 1944 roku we wsi Starzawa pow. Mościska banderowcy zamordowali 3 Polaków.

- 1945 roku na drodze ze wsi Bircza pow. Przemyśl do Przemyśla upowcy uprowadzili Polkę, matkę 6-ga dzieci, która zaginęła bez wieści.

- 1946 roku: We wsi Maćkowce pow. Przemyśl upowcy obrabowali gospodarstwa polskie oraz zamordowali 6 Polaków. We wsi Olszany pow. Przemyśl obrabowali i spalili wieś oraz zamordowali 12 Polaków. We wsi Ujkowce pow. Przemyśl obrabowali gospodarstwa polskie oraz zamordowali 9 Polaków.

W nocy z 19 na 20 czerwca

- 1944 roku we wsi Łachodów pow. Przemyślany Ukraińcy zamordowali 7 Polaków, którzy po przejściu frontu wrócili na swoje gospodarstwa.

- 1946 roku: We wsi Batycze pow. Przemyśl upowcy spalili wieś i zamordowali 1 Polaka. We wsi Maćkowce pow. Przemyśl uprowadzili i zamordowali 2 Polaków a zwłoki spalili zwłoki w stodole na terenie wsi Orzechowce. We wsi Orzechowce pow. Przemyśl obrabowali i spalili wieś oraz zamordowali 15 Polaków, w tym kobiety.

19 lub 20 czerwca

- 1942 roku w mieście Włodzimierz Wołyński esesmani i ukraińscy policjanci rozstrzelali około 320 Polaków. „Byli to wszystko wojskowi, polscy oficerowie i podoficerowie. W komendanturze odebrano im wszystkie dokumenty, zaś w wiezieniu naczelnik Ob. Kryszczuk, Ukrainiec, odebrał nam zegarki, kosztowności, pieniądze oraz paski i szelki. Przeprowadzono także dokładne rewizje osobiste” – pisał dalej Bielaszewski. Zatrzymanych wyprowadzono na plac przed więzieniem. /.../ Później wraz z 20 innymi więźniami został zaprowadzony za bramę, gdzie czekały już dwie ciężarówki i dwa samochody osobowe. Konwojowali ich niemieccy żołnierze i ukraińscy milicjanci. Z relacji Bielaszewskiego wynika, że zostali zawiezieni na ul. Kowelską, gdzie kazano im wysiąść z ciężarówek. „Zaprowadzono nas w pole zarośnięte dość wysoką już pszenicą. W środku zboża spostrzegłem dwa duże leje od bomb. Wpędzono nas do jednego z lejów i kazano się rozbierać do bielizny. Lej ten był otoczony przez esesmanów i ukraińskich milicjantów”. /.../ Po egzekucji ostatniej czwórki zaczął padać ulewny deszcz. Auta odjechały po nowy transport, przy czym usłyszałem, jak milicjanci ukraińscy wołali, aby przywieźć szpadle do zakopania zwłok”. Ulewny deszcz, przed którym kaci schowali się do jednego auta, wykorzystał Franciszek Bielaszewski, który został tylko ranny, do ucieczki. O tej zbrodni Bielaszewski poinformował polską prokuraturę w 1945 roku, następni w 1969 roku Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. Bezskutecznie. Zmarł w 2006 roku, a w roku następnym jego córka Teresa Wasiak złożyła spisaną dokładnie relację ojca do radomskiej delegatury IPN (Piotr Kutkowski: „Człowiek, który przeżył własną śmierć”; w: „Dziennik Wschodni” z 22 sierpnia 2008). W 2009 roku odkryto istnienie masowych grobów na peryferiach Włodzimierza Wołyńskiego, ale strona ukraińska nie dopuściła do prac przy ekshumacji polskich ekspertów. Zapewne chcą wykazać, że były to ukraińskie ofiary niemieckiego terroru.

20 czerwca

- 1943 roku: W kol. Dąbrowa pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 5 Polaków: matkę z 3 dzieci oraz 17-letnią dziewczynę po dokonaniu zbiorowego gwałtu. W majątku i wsi Chocin pow. Równe obrabowali i spalili polskie gospodarstwa, liczba ofiar nie jest znana, wiadomo o zamordowaniu 2 Polaków: ojca z 11-letnim synem. W kol. Koźle pow. Łuck zamordowali 4 Polaków. W kol. Ossa pow. Kowel zamordowali 4-osobową rodzinę polską. W osadzie Szklińskie Budki pow. Łuck zamordowali 5 osób: Polaka i jego żonę Bułgarkę, nadmłynarza z ciężarną żoną oraz uprowadzili ich 17-letnią córkę, po której ślad zaginął.

- 1944 roku: we wsi Kamienobród pow. Gródek Jagielloński podczas nocnego napadu banderowcy spalili wszystkie gospodarstwa polskie na osiedlu Granica i zamordowali 12 Polaków.

- 1945 roku we wsi Batycze pow. Przemyśl Ukraińcy uprowadzili i zamordowali 3 Polaków: mężczyznę i 2 kobiety, w tym 22-letnią.

- 1946 roku w miasteczku Lesko woj. rzeszowskie Ukraińcy zamordowali 3 Polaków.

21 czerwca

- 1944 roku: W miasteczku Halicz pow. Stanisławów banderowcy w nocy wrzucili dwa granaty do polskiego domu zabijając 4 Polaków. W kol. Płoszcza Łomanowska pow. Łuck zarąbali siekierami 12 Polaków, uciekinierów z sąsiednich wsi.

- 1945 roku: We wsi Mokre pow. Sanok upowcy zastrzelili 1 Polaka. We wsi Wola Michowa pow. Sanok (Bieszczady) zamordowali 1 Polaka.

22 czerwca

- 1941 roku: W miejscowości Łaszczów pow. Tomaszów Lubelski Ukraińcy zamordowali 30 Polaków oraz spalili ich gospodarstwa. We wsi Wólka Krowicka pow. Lubaczów zamordowali 7 Polaków, w tym 7-letniego chłopca. We wsi Załuże pow. Lubaczów w wyniku fałszywego donosu Ukraińców Wehrmacht zamordował 33 Polaków (w tym całe rodziny) i spalił ich gospodarstwa.

- 1943 roku: W kol. Adamówka pow. Dubno Ukraińcy okaleczyli i wrzucili żywcem do ognia małżeństwo polskie, lat 70 i 75. W kol. Czajków pow. Sarny upowcy otoczyli i podpalili domy polskie, uciekających mordowali siekierami i bagnetami – co najmniej 6 rodzin polskich, natomiast wg oceny partyzantów sowieckich cała ludność kolonii została wymordowana, w tym przybyła z Wydymeru (W. i E. Siemaszko ocenili straty na 24 + ? Polaków, zapewne zginęło około 100 Polaków). We wsi Górka Połonka pow. Łuck upowcy napadli na kolumnę uciekinierów z Jezioran Szlacheckich i zamordowali co najmniej 12 Polaków, w tym 1 dorosłego mężczyznę, młode małżeństwo (lat 18 i 24), 3 dziewczynki i 2 chłopców. We wsi Myślina pow. Kowel podstępnie pojmali 2 Polaków: komendanta samoobrony (zastrzelili go, gdy podjął ucieczkę) oraz jego zastępcę, którego zamęczyli w nadleśnictwie w Obłapach (znaleziono jego zwłoki bez nóg i rąk, miał wyrwany język i wypalone oczy) a w kilka dni później zamordowali jego żonę i siostrę, oraz młynarza.

- 1945 roku we wsi Babica nad Sanem pow. Przemyśl Ukraińcy zamordowali 3 Polaków.

- 1946 roku: We wsi Maćkowce pow. Przemyśl Ukraińcy zamordowali 1 Polaka. We wsi Polska Marynka pow. Przemyśl uprowadzili i zamordowali 1 Polaka. We wsi Zalesie pow. Przemyśl obrabowali gospodarstwa polskie oraz zamordowali 4 Polaków.

23 czerwca

- 1941 roku: W osadzie wojskowej Podrudzie pow. Włodzimierz Wołyński Ukraińcy zamordowali osadnika wojskowego Józefa Bartosika, który od września 1939 roku do 22 czerwca 1941 roku przebywał w więzieniu NKWD w Włodzimierzu Wołyńskim i uniknął masakry więźniów 22 czerwca - zamordowali go Ukraińcy, którzy zagarnęli jego gospodarstwo. W osadzie wojskowej Grabina pow. Włodzimierz Wołyński Ukraińcy zamordowali oficera WP Jana Buwaja, który uratował się z masakry więźniów dokonanej przez NKWD 22 czerwca w więzieniu w Włodzimierzu Wołyńskim i powrócił do domu - był on aresztowany we wrześniu 1939 roku na skutek denuncjacji Ukraińców.

- 1943 roku: w kol. Jeziorany Szlacheckie pow. Łuck Ukraińcy z sąsiedniej wsi zamordowali 4 Polaków, w tym 3 kobiety. W osadzie leśnej Małuszka pow. Kostopol zamordowali 5 Polaków, w tym 13 i 15-letnich chłopców.

- 1944 roku: we wsi Frankamionka pow. Hrubieszów upowcy pojmali na drodze i zamordowali 19-letnią sanitariuszkę AK Wandę Cisek: przybili ją gwoździami do stodoły, skonała w męczarniach (Konieczny..., s. 218). We wsi Karczunek pow. Stryj spalili dwa polskie domy i zamordowali 3 Polaków, w tym 19-letnią dziewczynę i partyzanta AK.

- 1945 roku we wsi Grabowo pow. Kamionka Strumiłowa upowcy zamordowali 9 Polaków (w tym 8-letniego sierotę), oraz 2 osoby z rodziny polsko-ukraińskiej;

- 1946 roku w miasteczku Lubaczów woj. rzeszowskie upowcy zamordowali 1 Polkę i powiesili 1 Ukrainkę.

Nocą z 23 na 24 czerwca 1943 roku na Zamojszczyźnie Niemcy z udziałem policji ukraińskiej, esesmanów ukraińskich ze szkoły w Trawnikach oraz innych formacji ukraińskich rozpoczęli akcję „Wehrwolf” polegającą na wysiedlaniu Polaków i zasiedlaniu w ich miejsce Niemców i Ukraińców. Akcja ta objęła 99 polskich wsi w pow. Biłgoraj, 44 wsie w pow. Tomaszów Lubelski, 30 wsi w pow. Zamość, 8 wsi w pow. Hrubieszów (pozostałe wsie w tym powiecie były wysiedlone podczas wcześniejszej akcji „Ukrainerakction”) i dotknęła około 60 tysięcy Polaków.

24 czerwca

- 1941 roku: We wsi Trzcieniec pow. Mościska Ukraińcy z batalionu „Nachtigall” zamordowali 10 Polaków. We wsi Lacka Wola pow. Mościska ci sami oprawcy wchodzili kilkuosobowymi grupami do polskich domów i zabijali mężczyzn – zastrzelili 48 Polaków i 1 Żyda.

- 1942 roku we wsi Lipsko pow. Lubaczów Ukraińcy zamordowali 1 Polaka.

- 1943 roku: We wsi Górka Połonka pow. Łuck upowcy ostrzelali uciekinierów ze wsi Sienkiewiczówka zabijając 3 Polaków i kilku raniąc. W kol. Nierucze pow. Łuck zamordowali 3 Polaków.

- 1944 roku: We wsi Bortków pow. Złoczów banderowcy zamordowali 6 Polaków. We wsi Wólka Żmijowska pow. Lubaczów zastrzelili 2 Polaków koszących trawę na łąkach.

- 1945 roku: We wsi Hłomcza pow. Sanok upowcy uprowadzili i zamordowali Piotra Strózewskiego, a w walce obok wsi poległo 2 żołnierzy WP. We wsi Mrzygłód pow. Sanok zamordowali 1 Polaka.

- 1946 roku we wsi Kupna pow. Przemyśl upowcy zamordowali 1 żołnierza WP.

W nocy z 24 na 25 czerwca

- 1944 roku we wsi Wownia pow. Stryj upowcy zamordowali 8 Polaków: matkę z 7 dzieci.

25 czerwca

- 1942 roku w miejscowości Łabuńki pow. Zamość gestapowcy z policjantami ukraińskimi rozstrzelali 9 Polaków; egzekucji dokonali Ukraińcy.

- 1943 roku: W miejscowości Aleksandrów pow. Biłgoraj policjanci ukraińscy z Niemcami zastrzelili nie ustaloną liczbę Polaków oraz większość wywieźli do obozów w Zwierzyńcu, Zamościu i na Majdanku, na miejscu pozostawili 5 dziewcząt „do usług”, które gwałcili. We wsi Majdan Nowy pow. Biłgoraj policjanci ukraińscy z Niemcami podczas wysiedlania zamordowali 36 Polaków i spalili 58 gospodarstw. We wsi Nieświcz pow. Łuck upowcy zamordowali 32-letnią Polkę.

- 1944 roku we wsi Obłażnica pow. Żydaczów banderowcy zamordowali 4 młodych Polaków lat 21 – 24, rodzeństwo i braci.

- 1945 roku we wsi Sośnica pow. Jarosław upowcy zamordowali 1 Polaka, milicjanta.

22 – 26 czerwca

- 1944 roku we wsi Pardysówka pow. Biłgoraj esesmani ukraińscy z SS „Galizien – Hałyczyna” z Niemcami zamordowali 6 Polaków, a resztę wywieźli do obozów w Zwierzyńcu i na Majdanku.

26 czerwca

- 1941 roku w kolonii Olganówka Stara pow. Łuck grupa marszowa OUN zamordowała 1 Polaka, rolnika.

- 1942 roku we wsi Stare Oleszyce pow. Lubaczów policja ukraińska zabiła 1 partyzanta AK zadenuncjowanego przez sąsiada – Ukraińca.

- 1943 roku: W kol. Jeziorany Szlacheckie pow. Łuck Ukraińcy z tej wsi zamordowali w sposób bestialski 5-osobową rodzinę polską, rodziców i córki lat 9, 16 i 18. W kol. Marianówka pow. Łuck upowcy zamordowali 18 Polaków. We wsi Obycze pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali 2 Polaków, braci; wcześniej kazali im ciągnąć wóz pod górę. We wsi Poddębce pow. Łuck zamordowali 10 Polaków.

- 1944 roku w mieście Kałusz woj. stanisławowskie banderowcy na przedmieściu spalili 2 domy i zamordowali 7 Polaków.

- 1945 roku we wsi Dobra Szlachecka pow. Sanok Ukraińcy zamordowali 1 Polaka.

- 1946 roku we wsi Surmanówka pow. Jarosław w zasadzce UPA zginęło 3 żołnierzy WP.

27 czerwca

- 1941 roku w kolonii Olganówka Stara grupa marszowa OUN zamordowała Polkę (lat 35) oraz jej małe dziecko. We wsi Ryków pow. Złoczów na podstawie fałszywego donosu Ukraińców NKWD aresztowała proboszcza ks. Jana Szewczyka, którego zamordowała 2 lub 3 lipca, razem z 5 innymi Polakami.

- 1943 roku we wsi Dzików Stary pow. Lubaczów policjanci ukraińscy po torturach zamordowali 2 Polaków.

- 1944 roku we wsi Oleszyce Stare pow. Lubaczów upowcy uprowadzili i zamordowali w lesie 5 Polaków

- 1946 roku: W lasach Brylińce – Koniusza pow. Przemyśl w zasadzce UPA zginęło 26 żołnierzy WP. We wsi Dobra Szlachecka pow. Sanok upowcy zamordowali 4 Polaków

- 1947 roku we wsi Dzików Stary pow. Lubaczów banderowcy zamordowali 2 Polaków: matkę, którą powiesili na żurawie studziennym oraz jej syna.

W nocy z 27 na 28 czerwca

- 1946 roku we wsi Łabowa pow. Nowy Sącz upowcy zamordowali 2 Polaków.

28 czerwca

- 1941 roku we wsi Olganówka Nowa pow. Łuck grupa rszowa OUN zamordowała 4 Polaków, mieszkańców Olganówki Starej: Annę Paszkiewicz lat 80, jej córkę Ewę Wilk lat 50, jej wnuczkę Genowefę Wilk lat 17 oraz wnuczka Czesława Wilk lat 6. Ofiary mordu pozwolili pochować dopiero 6 lipca, bez trumien, na poniemieckim cmentarzu.

- 1943 roku: We wsi Iwańczyce Nowe pow. Łuck upowcy zamordowali 11 Polaków: 2 starsze małżeństwa, rodziców z synem i jego 18-letnią żonę w ciąży, którą torturowali przez 2 dni oraz 2 małych dzieci (rodzeństwo ww. syna). W kol. Świszczów pow. Dubno zamordowali co najmniej 13 Polaków, w tym 18-letnią dziewczynę.

W nocy z 28 na 29 czerwca

- 1943 roku: „W nocy z 28 na 29.VI.1943, na kolonii Dychta, wieś Szuparka pow. Borszczów dokonano morderstwa na osobach Chyły Jana i jego żony Weroni8ki. Oboje narodowości polskiej. Pomordowani pozostawili dwoje nieletnich dzieci w wieku 2 i 5 lat. Morderstwa dokonali: Kyryluk Michał, Bodnarczuk Yeodozy, Borys Jan, Masyk Michał, wszyscy Ukraińcy z Szuparki. Uzbrojeni byli w karabiny. Mordercy udając policjantów ukr. zapukali do okna, każąc otworzyć drzwi. Chyła bez wahania otworzył. Do mieszkania wszedł Kyryluk z kb. kazał obojgu położyć się twarzą do ziemi, po czym oddał do Chyły 2, a do jego żony 3 strzały, kładąc oboje na miejscu trupem. Następnie zbrodniarze ograbili mieszkanie i udali się do wsi. Kyryluk został aresztowany” (AAN, AK, sygn. 203 /XV/ 9, k. 170 – 174).

- 1944 roku we wsi Balicze Podróżne pow. Żydaczów banderowcy zamordowali 2 Polaków, rodziców ks. Jana Przytockiego ze Stanisławowa

- 1946 roku we wsi Silca pow. Przemyśl upowcy zamordowali na drodze 6 Polaków, w tym 3 milicjantów.

29 czerwca

- 1941 roku: W mieście Równe woj. wołyńskie zamordowany został przez bojówkę OUN ks. Franciszek Stańko (pracował w Tarnawce Piątkowej. We wsi Kobylnica Wołoska pow. Jaworów samozwańczy „policjanci” ukraińscy zamordowali 10 osób, w tym 4 Polaków, 4 Żydów i 2 Ukraińców.

- 1943 roku miały miejsce mordy w kilkunastu miejscowościach. W kol. Andrzejówka pow. Łuck upowcy z kol. Krasny Sad zamordowali 10 Polaków, 23-letnią dziewczynę uprowadzili do lasu i przed zamordowaniem zgwałcili. W kol. Fundum pow. Włodzimierz Wołyński upowcy postrzelili 1 Polaka i wrzucili do studni oraz ciężko pobili matkę i syna, gdyż nie chcieli zdradzić miejsca ukrycia córek (sióstr). Za to samo w innym polskim domu pobili ciężko rodziców. We wsi Kobylnia pow. Równe napadli na polskie gospodarstwa, ograbili i spalili je oraz zamordowali nie ustaloną liczbę Polaków. W osadzie Konstantynów pow. Równe zamordowali 28 Polaków. We wsi Koszów i futorze Pasieka pow. Łuck zamordowali siekierami, widłami, torturując, co najmniej 31 Polaków, w większości kobiety i dzieci . W kol. Mikołajowka pow. Równe upowcy wracający z nocnego napadu na Kobylnię wymordowali bagnetami co najmniej 14 Polaków, w większości kobiety i dzieci, w tym 16 i 17-letnie dziewczęta oraz 20-letnią w ciąży. We wsi Milatyn pow. Włodzimierz Wołyński upowcy zamordowali 9 Polaków, w tym 4-osobową rodzinę z 2 synami: półrocznym i 12-letnim oraz 3-osobową z 8-letnią córką. Na stacji kolejowej Nieświcz pow. Łuck zamordowali 9 Polaków oraz 1 Węgra, nieznane są losy 7 rodzin polskich. We wsi Sadów pow. Łuck zamordowali kilkudziesięciu Polaków (50?). We wsi Watyn pow. Łuck zamordowali 4-osobową rodzinę polską, w tym dzieci lat 6 i 8. W kol. Zastawie pow. Kostopol zamordowali bestialsko co najmniej 83 Polaków, ograbili i spalili 115 domów polskich.

- 1944 roku: We wsi Krasne pow. Jarosław miejscowi Ukraińcy i ze wsi Dobcza oraz oddział Mongołów zamordowali 3 Polaków i 2 Ukraińców. We wsi Moszczenica pow. Lubaczów miejscowy Ukrainiec oskarżył do Niemców Polaka o posiadanie broni, w wyniku czego Polak został zamordowany.

- 1945 roku we wsi Dobra Szlachecka pow. Sanok Ukraińcy zamordowali 1 Polaka.

30 czerwca

- 1943 roku: W kol. Rafałówka pow. Sarny podczas nocnego napadu Ukraińcy zamordowali kilkudziesięciu Polaków mieszkających na obrzeżach kolonii. We wsi Rzeczki pow. Równe zamordowali 3 Polaków: braci lat 3 i 5 (13 lipca zamordują ich trzeciego, 4-letniego brata) oraz 59-letnią kobietę. We wsi Tomachów pow. Równe zamordowali 4-osobową rodzinę polską, rodziców i córki lat 19 i 29.

- 1944 roku: We wsi Prusie pow. Lubaczów upowcy zamordowali 4 Polaków, w tym dziewczyny lat 14 i 20. We wsi Radróż pow. Rawa Ruska zamordowali 5-osobową rodzinę polską z córkami lat 13, 14 i 17.

- 1946 roku we wsi Bircza pow. Przemyśl upowcy uprowadzili Polaka, który zaginął.

20 – 30 czerwca 1940 roku, w trzeciej deportacji na Sybir Sowieci wywieźli około 400 tysięcy Polaków.

W czerwcu 1941 roku w czwartej deportacji na Sybir Sowieci wywieźli około 280 tysięcy Polaków.

W okresie luty - czerwiec 1944 roku we wsi Iwanikówka pow. Stanisławów upowcy zamordowali 10 Polaków oraz we wsi Meducha pow. Stanisławów 53 Polaków.

W okresie od kwietnia do czerwca 1943 roku w miasteczku Józefów pow. Biłgoraj Niemcy z Ukraińcami rozstrzelali 3114 osób: około 2000 Żydów i 1114 Polaków.

W okresie kwiecień – czerwiec

- 1943 roku w miasteczku Ostróg nad Horyniem pow. Zdołbunów: Jak podaje o. Remigiusz Kranc, na przestrzeni 3 miesięcy 1943 r. (najprawdopodobniej w drugim kwartale) pochował na cmentarzu rzymskokatolickim w Ostrogu ofiary napadu w 154 skrzyniach zawierających po 3-4 zwłoki, tj. około 560 osób, zarąbanych bądź spalonych, pochodzących ze wsi, kolonii i futorów parafii Ostróg (Siemaszko..., s. 986). Zwieziono tylko niewielką część zwłok. W tym też okresie we wsi Kościejów pow. Łuck upowcy uprowadzili i zamordowali 10 Polaków.

W okresie maj - czerwiec

- 1943 roku: Podczas napadów UPA na majątki w pow. Horochów: Brany, Bużany, Dmitrówka, Haliczany, Kozłów, Łobaczówka, Nowosiółki Ruskie, Peremyl, Pieczychwosty, Rudka, Strzelcze, Wola, Zajęczyce, Zboryszów Stary zostały one ograbione i spalone a ludność polska została wymordowana. Liczba ofiar nie została ustalona, zapewne sięgała ona od 15 do ponad 100 Polaków w każdym majątku. W majątku Błudów pow. pow. Horochów upowcy zamordowali co najmniej 15 Polaków. W futorze Kościelny Futor pow. Kostopol zamordowali 2 polskie rodziny liczące 15 osób. W kol. Lidawka pow. Równe zamordowali 9 Polaków: 2 rodziny 4-osobowe i kobietę, W kol. Ludwiszyn pow. Łuck zamordowali nie ustaloną liczbę Polaków. W kol. Majdan Komarski pow. Łuck upowcy z Sytnicy zamordowali 7-osobową rodzinę polską: ojca, dwie babcie oraz 4 dzieci do lat 12. We wsi Medwedówka pow. Kostopol Ukrainiec zarąbał siekierą 14-letniego polskiego chłopca Franciszka Bronowickiego. W kolonii Sienkiewicze pow. Krzemieniec upowcy wymordowali całą ludność polska, nie ocalała ani jedna osoba, liczby ofiar nie ustalono – ponad 100 (?) Polaków.

- 1945 roku na Rzeszowszczyźnie z rąk ukraińskich zginęli Polacy we wsiach: Bachów – 2 osoby , Barycz – 1 osoba, Batycze – 3 osoby, Brzeżawa – 18 osób, Brzuska – 1 osoba, Duńkowiczki – 1 repatriantka, Iskań – 3 osoby, Lipa – 15 osób, Malawa – 5 osób, Polhowa – 1 osoba, Roztoka – 2 osoby (w tym jednotygodniowe dziecko), Ruska Wieś – 1 osoba, Wola Krzywiecka – 1 osoba.

- 1946 roku we wsi Sąsiadowice pow. Sambor upowcy zamordowali 6 Polaków oraz 3 Łemków przesiedlonych z Polski.

W czerwcu (świadkowie nie podali dnia mordu)

- 1941 roku: We wsi Borchów pow. Lubaczów ukraińscy policjanci zatrzymali i przekazali Niemcom 5 Polaków i 1 Żydówkę – osoby te zostały zamordowane. We wsi Budomierz pow. Lubaczów Ukraińcy zamordowali 3 Polaków. W miejscowości Chyrów pow. Dobromil w wyniku donosu miejscowego Ukraińca żołnierze sowieccy, wycofujący się przed wojskami niemieckimi, zamordowali ks. Jana Wolskiego, zadając mu ciosy bagnetami. W kolonii Piórkowice pow. Łuck samorzutnie utworzona policja ukraińska zastrzeliła co najmniej 2 Polaków. We wsi Wołczkowce pow. Śniatyn Ukraińcy wymordowali 3 rodziny polskie liczące 8 osób.

- 1942 roku: W mieście Nadwórna woj. stanisławowskie w wyniku donosu policjantów ukraińskich gestapowcy aresztowali ks. J. Smaczniaka i zamordowali go w więzieniu w lipcu 1942 roku. We wsiach: Niegowce, Nowe Kopanki i Pniaki pow. Kałusz Ukraińcy wymordowali mieszkających tutaj Polaków, ograbili i spalili ich gospodarstwa; ilość ofiar nie została ustalona (Jastrzębski, s. 154, stanisławowskie). We wsi Stydyń Wielki pow. Kostopol policjanci ukraińscy aresztowali 4 Polaków pod fałszywym zarzutem kradzieży, bili ich i torturowali aż do uśmiercenia. We wsi Tynne pow. Sarny Ukraińcy zamordowali 2 Polaków: jednemu wbili w ciało kozioł do rznięcia drewna (kołki w kształcie litery „X”), drugiemu odcięli głowę.

- 1943 roku miało miejsce ponad sto zbrodniczych napadów nacjonalistów ukraińskich na Polaków, poniżej przykłady. W kol. Adamówka pow. Kostopol Ukraińcy okrutnie zamordowali 1 Polkę oraz w kol. Anatolia pow. Łuck także zamordowali 1 Polkę. We wsi Babie pow. Łuck na moście na rzece Stochod upowcy ze wsi Babie i wsi Majdan zamordowali 8 Polaków: małżeństwo z 13-letnim synem , jego dziadka, ojca z 12-letnim synem i ojca z 16-letnią córką, ciała wrzucili do rzeki. We wsi Bajew pow. Kowel upowcy zabili 7 Polaków. W kol. Bakowice pow. Łuck nieletni ukraińscy chłopcy ściągnęli z wozu uciekającą do Łucka 65-letnią Polkę (Adela Chaińska) i zatłukli ją na śmierć kijami (Siemaszko...s 662). W miasteczku Berezne pow. Kostopol upowcy zamordowali kilkunastu Polaków. W futorze Biały Brzeg pow. Kostopol zamordowali 5 Polaków, w tym małżeństwo. W kol. Bielczakowska pow. Kostopol spalili żywcem 10 Polaków, w tym rodziców z 4 dzieci , rodziców z 1 dzieckiem oraz kobietę. We wsi Biskupicze pow. Łuck zamordowali 10 Polaków. W kol. Buda Hruszewska pow. Równe pokłuli i pocięli bagnetami 3-osobową rodzinę polską (rodziców z synem) a ciała wrzucili do studni W kol. Budki Kudrańskie pow. Kostopol dokonali rabunków w polskich gospodarstwach oraz zgwałcili kilka kilkunastoletnich dziewcząt. W kol. Budki Ujściańskie (koło wsi Chwojanka) pow. Kostopol w pobliskim lesie upowcy zamęczyli na śmierć 2 Polki, siostry Dąbrowskie, lat 19 i 21 (mieszkanki kol. Borek Kuty). W kol. Cegielnia pow. Kowel zamordowali małżeństwo polskie. W kol. Chinocze pow. Sarny spalili tą polską kolonię i zamordowali nie ustaloną liczbę Polaków, natomiast we wsi Chinocze pow. Sarny zamordowali 3-osobową rodzinę polską gajowego: rodziców przerżnęli piłą a 4-letniemu synowi obcięli obie nóżki (Siemaszko..., s. 798). We wsi Chranów pow. Zdołbunów zamordowali 12 Polaków. Między wsią Chranów a stacją kolejową Ożenin pow. Zdołbunów zamordowali 4 Polaków jadących furmanką, w tym 2 kobiety. We wsi Czaruków pow. Łuck zamordowali 4 Polaków. W kol. Dębowa Karczma pow. Łuck zamordowali 15 Polaków pracujących na polu. W kol. Dobra pow. Łuck zamordowali 1 Polkę. W okolicach miasta Dubno woj. wołyńskie zamordowali 7-osobową rodzinę polską gajowego Bronisława Bucholtza: rodziców z 3 dzieci i teściów gajowego. W futorze Gliniszcze pow. Kostopol zamordowali 11 Polaków i 1 Rosjanina (generał rosyjski, białogwardzista). We wsi Glinne pow. Łuck: „W czerwcu zginęli powiązani drutem kolczastym Ukrainiec Kwacz z żoną i córką Paraską, której obcięto piersi. Młodszemu synowi Wasylowi zdzierano skórę z pleców. Zdołał jednak wyrwać się oprawcom i zbiegł do Kołek. Razem z rodziną Kwaczów zamordowani zostali Polacy: Józef Grodzki i jego żona Sabina” (Edward Kamiński; w: http://www.strony.ca/Strony36/articles/a3604.html). W kol. Grabina pow. Łuck postrzelili 15(19?)-letnią Polkę, zgwałcili ją i dobili strzałem. W kol. Grabowiec pow. Łuck wymordowali wszystkich Polaków z tej polskiej kolonii, liczba ofiar nie została ustalona. We wsi Gregorewicze pow. Łuck zamordowali 5 Polaków. We wsi Hać pow. Łuck zamordowali 5 Polaków: 4-osobową rodzinę oraz młodą dziewczynę, Kalabińską, nad którą znęcali się w okrutny sposób. W kol. Hołodnica pow. Łuck Ukraińcy z sąsiedniej wsi wrzucili żywcem do studni starsze polskie małżeństwo. We wsi Horodyszcze pow. Łuck upowcy zamordowali 3 - 4 polskie rodziny, około 15 Polaków. W kol. Hubińskie Budki pow. Łuck zamordowali 1 Polkę. We wsi Huta Szczerzecka pow. Lwów policjanci ukraińscy aresztowali i torturowali 4 Polaków, którzy potem zaginęli bez wieści. We wsi Iserna pow. Krzemieniec upowcy podczas walki z partyzantami sowieckimi mordowali ukrywających się w lesie Polaków, wiadomo o 33 ofiarach, ale było ich znacznie więcej. W kol. Janówka pow. Kostopol zamordowali 4 dzieci zbierające w lesie poziomki: dwoje dzieci polskich i dwoje ukraińskich rozmawiających po polsku, piątej dziewczynce udało się uciec i ukryć na bagnach We wsi Jarynówka pow. Sarny zamordowali 7 Polaków. W kol. Jeziorany Polskie pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 4 Polaków: upowcy 3-osobową rodzinę z 14-letnią córką, natomiast wyrostki ukraińskie zatłukły na śmierć 60-letnią Kępińską. W kol. Karolówka pow. Łuck upowcy oraz miejscowi Ukraińcy zamordowali około 40 Polaków. W kol. Koleśnia pow. Równe upowcy ograbili i spalili kolonię oraz zamordowali nie ustaloną liczbę Polaków. W miasteczku Kołki pow. Łuck tuż po 13 czerwca Ukraińcy zgromadzili w kościele pw. Wniebowzięcia NMP Polaków i podpalili, żywcem spłonęło około 40 Polaków i 1 Ukrainiec, mąż Polki. We wsi Kołodno pow. Krzemieniec zamordowali 2 Polki, Gorzkowską i jej 17-letnią córkę: poobcinali im piersi i obciętymi piersiami na ścianie ich domu porobili napisy: Śmiert’ lacham . W kol. Korszów pow. Łuck zamordowali 5 Polaków. We wsi Kozaki pow. Równe wymordowali wszystkich Polaków, kilka rodzin. Między osadą Krechowiecką a Janówką upowcy zakłuli bagnetami uciekających 8 Polaków, w tym wdowę z 2 dzieci, ojca z 2 dzieci i 2 mężczyzn. W majątku Korościatyn pow. Równe zamordowali 5-osobową rodzinę polską oraz nie ustaloną liczbę pozostałych Polaków. W kol. Leonówka pow. Łuck spalili żywcem starsze polskie małżeństwo. We wsi Leżanówka pow. Skałat zamordowali 6-osobową rodzinę polską, w tym 4 dzieci. W miejscowości Lutcza pow. Rzeszów policjanci ukraińscy z żandarmami niemieckimi zamordowali 10 Polaków, w tym gajowego z żoną i dzieckiem. We wsi Ławrów pow. Łuck upowcy bestialsko zamordowali 3-osobową rodzinę polską zaproszoną w gości do domu sąsiada Ukraińca a ciała wrzucili do studni. W kol. Łomsk pow. Sarny spalili polską kolonię i wymordowali Polaków, liczby ofiar nie ustalono. W osadzie Maczkowce pow. Łuck upowcy ze wsi Ramomyśl zamordowali około 50 Polaków, imiennie znane jest 11 ofiar; staruszkę wyprowadzili na próg jej domu, obłożyli słomą i podpalili; studnia na podwórku tej staruszki do połowy wypełniona była zwłokami dzieci (Siemaszko...., s. 600). W kol. Michałówka pow. Łuck zamordowali 4 starsze Polki, które nie opuściły kolonii. W leśnictwie Miłostów pow. Równe zamordowali 4-osobową rodzinę leśniczego lasów Liceum Krzemienieckiego: ojca z 4 córkami. We wsi Mikuliczyn pow. Nadwórna policjanci ukraińscy aresztowali ks. Jana Budkiewicza, który zginął w więzieniu w Stanisławowie. We wsi i majątku Mokrzec pow. Włodzimierz Wołyński upowcy spalili majątek i wymordowali ludność polską, co najmniej 57 Polaków: małżeństwu odcięli głowy (Adam Czarnecki z żoną); Aleksander Funa, lat 40, został przecięty piłą; z 15 rodzin uratowała się tylko 15-letnia Czarnecka, uderzona w głowę szpadlem była nieprzytomna, potem natrafiła na grupę Polaków (Siemaszko..., s. 928). „A tam, pod lasem, 120 osób jeszcze leży. To była wieś Mokrzec. Tam też trzeba by postawić krzyż” (Leszek Wójtowicz: „Krzyże pamięci”, w: „Dziennik Lubelski” z 25 października 2005; cytuje on słowa świadka, Franciszki Prus z Włodzimierza Wołyńskiego). We wsi Mstyczyn pow. Łuck wymordowali mieszkających tu Polaków, co najmniej 2 rodziny. We wsi Mychlin pow. Łuck zamordowali około 10 Polaków i spalili ich zagrody. W kol. Nowa Ziemia pow. Łuck zamordowali 4-osobową rodzinę polską: 80-letnią babkę, jej syna i 2 wnuków. We wsi Nowiny Czeskie pow. Dubno zamordowali 6 Polaków. W majątku Nowomalin pow. Zdołbunów w budynkach folwarku chłopi ukraińscy otoczyli i spalili żywcem około 40 Polaków. We wsi Obycze pow. Krzemieniec Ukraińcy zamordowali Polaka, męża Ukrainki, który wrócił do wsi na jej prośbę i „gwarancję bezpieczeństwa” ze strony jej rodziny. W kol. Osowik pow. Sarny upowcy zamordowali 2 Polki, siostry lat 14 i 17. We wsi Ostrowy pow. Łuck zamordowali 3-osobową rodzinę polską z 15-letnim synem. W kol. Ostrów pow. Łuck Ukraińcy zamordowali 3 Polaków, którzy przyjechali do swoich zagród po żywność. We wsi Oszczów pow. Horochów upowcy zarąbali siekierami 25 Polaków, w tym 2 rodziny 5-osobowe i 2 rodziny nauczycielskie. We wsi Ozdów pow. Łuck zamordowali 5 Polaków W majątku Płoska pow. Zdołbunów spalili majątek i zamordowali nie ustaloną liczbę Polaków. We wsi Połonka pow. Łuck zamordowali około 10 Polaków. W majątku Pustomyty pow. Równe zamordowali co najmniej 32 Polaków. We wsi Puzów pow. Włodzimierz Wołyński miejscowi upowcy związali drutem kolczastym uprowadzonego z kol. Worczyn nauczyciela Wincentego Sułka, torturowali go przez dwa dni aż do zgonu. W kol. Radków pow. Dubno upowcy wymordowali całą polską kolonię, liczba ofiar nie została ustalona. We wsi Radomyśl pow. Łuck zamordowali około 12 Polaków, którzy pozostali we wsi. We wsi Rafałówka Stara pow. Sarny: „W Starej Rafałówce, osadzie położonej w powiecie sarneńskim – w czerwcu – ponieśli śmierć Zakrzewscy, rodzice nieobecnego w czasie napadu nadleśniczego, oraz nauczycielka, Polka (z domu Kokoczyńska), żona księdza prawosławnego z tej miejscowości”. (Stanisław Dłuski: “Fragment wielkiej zbrodni” ; w: „Las Polski”, nr 10 z 1991 roku). W powiecie Równe upowcy dokonali napadu na majątki ziemskie, które po obrabowaniu spalili oraz wymordowali mieszkającą tam ludność polską, liczby ofiar nie zostały ustalone. Były to majątki: Hruszwica, Humienniki, Józefów, Krzywicze, Nowosiółki, Tudorów, Wołoszki , Woskodawy. W kol. Rudnia Kniaźsielska pow. Kostopol policjanci ukraińscy z Niemcami podczas pacyfikacji zamordowali wg W. i E. Siemaszków 7 Polaków, natomiast Czesław Piotrowski w książce Przez Wołyń i Polesie na Podlasie (Warszawa 1998) na s. 29 pisze, że oddział AK „Bomby” spotkał 13 sierpnia 1943 roku spaloną wieś z tabliczką „Rudnia Kniaźsielska” oraz wysoki dębowy krzyż na wysokim nasypie z napisem: „Tu spoczywa 280 ciał narodu polskiego wymordowanego przez żandarmerię niemiecką”. Spotkał też część mieszkańców ukrywających się w lesie, za bagnami. We wsi Sielce pow. Kowel Ukraińcy zamordowali 2 Polki. We wsi Sienkiewiczówka pow. Łuck podczas obrony przed UPA zginęło 20 Polaków. We wsi Skrobów Nowy pow. Lubartów policjanci ukraińscy z żandarmami niemieckimi zamordowali 7 Polaków i spalili wieś. We wsi Staryki pow. Sarny Ukraińcy zamordowali 3 Polaków, w tym kobietę. We wsi Stójło pow. Zdołbunów upowcy zamordowali 4 Polaków, w tym matkę z 14-letnim synem. W kol. Teklówka pow. Horochów wymordowali kilkanaście rodzin polskich. Koło miasteczka Torczyn pow. Łuck upowcy złapali 14-letnią dziewczynkę polską (Liszycka) i zamordowali ją przez przybicie do ziemi kołkiem przez brzuch (Siemaszko..., s. 644). W kol. Truskoty pow. Kowel zamordowali 9 Polaków: 2 rodziny 4-osobowe, w tym jedna z dziećmi lat 10 i 12, oraz kobietę. We wsi Tynne pow. Sarny zamordowali 2 Polki. We wsi Ujeźdźce pow. Dubno zamordowali 3-osobową rodzinę polską: młode małżeństwo z 9-miesięcznym dzieckiem. We wsi Ulaniki II pow. Łuck zamordowali 7 Polaków: matkę z 3 synami i 3 kuzynów. W majątku Watyn pow. Łuck wymordowali nie ustaloną liczbę Polaków, obrabowali i spalili ich gospodarstwa, natomiast we wsi Watyn bestialsko zamordowali 21-letnią Zofię Morawską, łączniczkę AK, która wybrała się z Torczyna na wieś po żywność. W kol. Wielkie pow. Włodzimierz Wołyński Ukraińcy w nocy uprowadzali do lasu młodych Polaków „na przesłuchanie”, z którego kilkunastu już nie wróciło. W majątku Wierzchy pow. Łuck upowcy obrabowali majątek (160 sztuk bydła, 60 koni), spalili i zamordowali nie ustaloną liczbę Polaków. We wsi Wigurzyce pow. Łuck zamordowali małżeństwo polskie. W kol. Wilcze pow. Łuck w lesie zamordowali 55-letnią Paulinę Chorążyczewską zadając jej wiele ran kłutych (Siemaszko..., s. 627). „W kolonii Wicze rozebrali do goła Józefa Bobera i Chorążyczewską Paulinę, brzuchy delikatnie rozcięli, sznury za kiszki przewlekli, do jednej sosny przywiązali i tańcować kazali (Melchior Wańkowicz: Od Stłpców po Kair, Warszawa 1969). W kol. Wodnik pow. Równe Ukraińcy zamordowali 4 polskich dzieci: 16-letniego chłopca, siostry lat 10 i 14 oraz ich 12-letniego brata. W majątku Woronów pow. Sarny obrabowali i spalili majątek oraz zamordowali nie ustaloną liczbę Polaków; 30 upowców zbiorowo zgwałciło córkę zarządcy majątku (Siemaszko...., s. 722). W kol. Worotniów pow. Łuck zamordowali 7-osobową rodzinę polską: 50-letnią Zofię Kwiatkowską i jej 6 dzieci w wieku 2 – 18 lat. W majątku Wujkowice pow. Horochów bojówkarze SB-OUN zamordowali 80 – 100 Polaków. W kol. Zagaje pow. Łuck zamordowali 16 Polaków, w tym 11-osobową rodzinę; 80-letnia kobieta musiała przed zamordowaniem wykopać sobie grób W kol. Zahadka pow. Włodzimierz Wołyński miejscowy Ukrainiec podjął się doprowadzenia do Włodzimierza młodej Polki Reginy Garczyńskiej, która odwiedziła rodzinę i wiozła z powrotem żywność. W okolicach wsi Mohylno wydał ją w ręce upowców, którzy przywiązali ją rozebraną do drzewa i gwałcili; rozpalili ognisko i następnie wkładali ofierze w narządy rodne rozpalone żelazo (Siemaszko...., s. 949, 959). W kol. Ziwka Stara pow. Kostopol zamordowali kilku Polaków. We wsi Żeleźnica pow. Równe zamordowali 5 Polaków: rodziców z 2 dzieci i starszą kobietę. We wsi Żukowiec pow. Łuck zamordowali 3-osobową rodzinę polską.

- 1944 roku miało miejsce ponad sto zbrodniczych napadów nacjonalistów ukraińskich na Polaków, poniżej przykłady. We wsi Bogdanowka pow. Zborów bojówkarze SB-OUN uprowadzili 5 Polaków; po 4 ślad zaginął, piątego po okrutnych torturach zamordowali we wsi Połoniczna pow. Kamionka Strumiłowa. We wsi Druszczów pow. Rohatyn banderowcy zamordowali 3 Polaków, w tym 2 kobiety (jedna, lat 23, na drodze w rejonie wsi Byszków). We wsi Germakówka pow. Borszczów „Kilku młodych miejscowych Ukraińców, na czele z Dmytrem Husakiem, uprowadziło z drogi w pobliżu stacji kolejowej 5 młodych dziewcząt – Polek, które, po zbiorowym gwałcie i torturach zostały przez nich zamordowane” : 3 dziewczyny 15-letnie, jedna 17-letnia i jedna 18-letnia (Komański..., s. 37). Nastia Burdajna, staniczna UPA, opowiadała po latach, że pięć polskich dziewcząt „zaprowadzono do lasu i tam były gwałcone przez kilka dni, następnie spuszczono z nich krew i wbito kołki drewniane w narządy rodne. Pogrzebano je w okopach pod lasem na Glince” (jw., s. 543). W miasteczku Halicz pow. Stanisławów banderowcy uprowadzili 4-osobową rodzinę polską, która zaginęła bez śladu. We wsi Hoczew pow. Lesko upowcy wrzucili podczas mszy do kościoła granaty zabijając 10 Polaków. We wsi Husynne pow. Chełm policjanci ukraińscy z żandarmami niemieckimi zastrzelili 7 Polaków, w tym 3 kobiety i 3-letnią dziewczynkę. We wsi Jakimczyce pow. Rudki upowcy obrabowali i spalili gospodarstwa polskie oraz zamordowali 15 Polaków. We wsi Karczunek pow. Stryj zamordowali 6 Polaków, w tym małżeństwo i 2 małych chłopców, natomiast żandarmi niemieccy z ukraińskim sołtysem zastrzelili 1 Polaka za rzekome kontakty z partyzantami. We wsi Koniuszki Tuligłowskie pow. Rudki obrabowali i spalili gospodarstwa polskie oraz zamordowali 22 Polaków. We wsi Krasne pow. Jaworów miejscowi Ukraińcy oraz ze wsi sąsiedniej obrabowali i spalili gospodarstwa polskie oraz zamordowali 7 Polaków. We wsi Kunaszów pow. Rohatyn upowcy uprowadzili i zamordowali 6-osobową rodzinę polską: babkę, rodziców i 3 dzieci. We wsi Laszki Królewskie pow. Przemyślany zamordowali 6 Polaków: 4 kobiety, 1 dziecko, 1 mężczyznę (Wyspiański J., s. 286). We wsi Meducha pow. Stanisławów zamordowali 1 Polkę. We wsi Mosty pow. Rudki obrabowali polskie gospodarstwa i zamordowali 12 Polaków. We wsi Niedzieliska pow. Przemyślany zamordowali 7 Polaków, w tym 15-letnią dziewczynę. We wsi Nowa Wieś pow. Rudki obrabowali gospodarstwa polskie i zamordowali 40 Polaków. We wsi Olszanik pow. Sambor zamordowali 2 rodziny polskie, które nie opuściły wsi, tj. 10 Polaków. We wsi Pacyków pow. Stanisławów obrabowali i spalili gospodarstwa polskie oraz zamordowali 30 Polaków (Siekierka..., s. 496; stanisławowskie). We wsi Plichow pow. Brzeżany zamordowali 5 Polaków. We wsi we wsi Poluchów Mały pow. Przemyślany obrabowali i spalili gospodarstwa polskie oraz zamordowali 15 Polaków. We wsi Poluchów Wielki pow. Przemyślany obrabowali i spalili gospodarstwa polskie oraz zamordowali 20 Polaków. We wsi Posada Dolna pow. Sanok esesmani ukraińscy z SS „Galizien – Hałyczyna” zastrzelili 4 Polaków. W miasteczku Rożniatów pow. Dolina upowcy uprowadzili do lasu i zamordowali 6 Polaków. We wsi Stawki Kraśnieńskie pow. Skałat uprowadzili 16-letniego chłopca polskiego, zamknęli go w piwnicy u ukraińskiej rodziny i tam torturowali; zginął śmiercią głodową. We wsi Strzałkowce pow. Borszczów zamordowali 13-letniego chłopca polskiego. We wsi Susłów pow. Rudki obrabowali i spalili gospodarstwa polskie oraz zamordowali 25 Polaków. We wsi Synowódzko Wyżsne pow. Stryj zamordowali 42 Polaków, którzy nie opuścili swoich gospodarstw. We wsi Szpikołosy pow. Hrubieszów policjanci ukraińscy zastrzelili 5 Polaków „bez jakiegokolwiek powodu’. We wsi Turylcze pow. Borszczów zamordowali 5 Polaków i 1 Żyda. We wsi Wygoda pow. Dolina zamordowali 10 Polaków, w tym geodetę i leśniczego. We wsi Zielińce pow. Borszczów zamordowali 10 Polaków, w tym 4-osobową rodzinę. We wsi Żeniów pow. Przemyślany zamordowali 10 Polaków. We wsi Żulice pow. Złoczów zamordowali 15 Polaków, w tym 2 rodziny.

- 1945 roku: przykłady wybrane z kilkudziesięciu zbrodni. W przysiółku Basiówka koło wsi Daszawa pow. Stryj Ukrainiec udusił Polaka, z którym razem prowadził młyn. We wsi Humniska pow. Kamionka Strumiłowa upowcy zamordowali 4 Polaków, w tym 3 kobiety (jedną udusili i wrzucili do studni). We wsi Iskań pow. Przemyśl w bestialski sposób zamordowali rodzinę nauczycieli: Polaka, jego żonę Ukrainkę, jej matkę (teściową Polaka), którą powiesili głową do dołu „za zdradę narodu ukraińskiego”. Ponadto zamordowali jeszcze 1 Polaka. Łącznie zginęło 2 Polaków i 2 Ukrainki. Prawdopodobnie mordu dokonali synowie księdza unickiego Michajło Huka. We wsi Klawińce pow. Kopyczyńce uprowadzili 2 Polki, które zaginęły bez wieści. We wsi Liczkowce pow. Kopyczyńce zamordowali 6 Polaków, w tym 17-letnią dziewczynę oraz 2 chłopców 17-letnich, którzy zostali związani drutem kolczastym i wrzuceni do rzeki Zbrucz. Ofiary miały też ślady gwoździ wbitych w palce u rąk i nóg. We wsi Piskorowice pow. Jarosław zamordowali 3 Polaków. We wsi Przemysłów pow. Sokal zamordowali 5-osobową rodzinę polską z 3 dzieci. We wsi Romanówka pow. Grodek Jagielloński zmordowali 1 Polkę. We wsi Siemikowce pow. Podhajce po torturach utopili w studni 2 Polaków: małżeństwo. We wsi Staje pow. Rawa Ruska zatrzymali i zamordowali w lesie 21-letniego Polaka wracającego z przymusowych robót w Niemczech. We wsi Turżańsk pow. Sanok miejscowi Ukraińcy powiesili Polaka, gajowego i ukradli mu krowę.

- 1946 roku: We wsi Dylągowa pow. Brzozów upowcy zamordowali 2 Polaków: małżeństwo, które osierociło 8-ro małoletnich dzieci. We wsi Nowa Wieś koło Birczy pow. Przemyśl spalili wieś i zamordowali 4 Polaków oraz 4 poranili. We wsi Stare Sioło pow. Lubaczów zamordowali 3-osobową rodzinę polską, która przyszła obejrzeć swoje opuszczone wcześniej gospodarstwo. We wsi Terka pow. Lesko (Bieszczady) uprowadzili 1 Polaka i 1 Ukraińca i powiesili, wcześniej rozbijają im głowy kołkiem.

W I połowie (świadkowie nie podali dokładniejszej daty)

- 1940 roku w mieście Dydnia pow. Brzozów został aresztowany przez gestapo na skutek donosu Ukraińca Michała Nestora proboszcz kanonik ks. Kazimierz Lach i wywieziony do Oświęcimia, a następnie do Dachau, gdzie zmarł zamęczony 5 kwietnia 1941 r. (http://www.gminadydnia.pl/ng/Nasza_Gmina_IV_2004.pdf ).

- 1942 roku we wsi Lady pow. Kostopol policjanci ukraińscy zastrzelili 1 Polaka oraz przechowywaną przez niego rodzinę żydowską.

- 1943 roku: W kol. Amelin pow. Równe upowcy zamordowali 4-osobową rodzinę polską. We wsi i kol. Antonówka pow. Horochów wymordowali większość mieszkających tutaj Polaków: całą kolonię polską oraz kilka rodzin we wsi, liczba ofiar nie została ustalona. W futorze Drygany (Dorohany) pow. Krzemieniec rodziny polskie ukryły się w skalnych wyrobiskach i tam ich upowcy wymordowali, około 12 rodzin. We wsi Dublany pow. Dubno zamordowali kilkudziesięciu Polaków. We wsi Dubówka pow. Sarny zamordowali kilku Polaków. W majątku i wsi Fusów pow. Horochów wymordowali kilkanaście rodzin polskich. We wsi Holatyn Dolny pow. Horochów zamordowali kilka rodzin polskich. W futorze Huciska Stożeckie pow. Krzemieniec zamordowali 3 Polaków, w tym 4-letniego chłopca. We wsi Huta Stara pow. Kostopol trzech Ukraińców zamordowało polskiego nauczyciela tłukąc jego głową o ławki , aż wypłynął mózg. We wsi Jankiewicze pow. Kostopol Ukraińcy zamordowali kilka rodzin polskich. W kol. Janówka pow. Horochów zamordowali kilkanaście polskich rodzin, w tym wiadomo o spaleniu 3 dzieci żywcem. W kol. Jasnobór pow. Kostopol wymordowali prawie wszystkie rodziny w tej polskiej kolonii. W futorze Kołbanie pow. Sarny zamordowali nie ustaloną liczbę Polaków. W kol. Kołmaczówka pow. Horochów w bestialski sposób zamordowali co najmniej 35 Polaków, w tym rodzinę z 3 dzieci. Ofiary miały porozdzieraną skórę, poucinane nosy, języki, uszy i rozprute brzuch; niemowlę miało rozdeptaną główkę, wyłamane rączki i nóżki i rozcapierzone, z przypiętym napisem: „polski orzeł” . W kol. Kopaczówka pow. Sarny zamordowali 5-osobową rodzinę polską kowala, która nie opuściła kolonii. W kol. Kurhany pow. Kostopol zamordowali kilka rodzin polskich. W majątku i wsi Laszki pow. Horochów zamordowali kilka (kilkanaście?) rodzin polskich. We wsi Lipa pow. Horochów zamordowali kilka rodzin polskich, ustalono tylko dwa nazwiska. W kol. Lipszczyzna pow. Horochów zamordowali kilka rodzin polskich. W kol. Maniowo pow. Łuck zamordowali 5 Polaków: 4-osobową rodzinę (babci, Łucji Sawickiej połamali ręce i nogi i wrzucili do płonącego domu, jej syna z żoną i 7-letniego wnuka) oraz zginął członek samoobrony, która przybyła na pomoc. W okolicach Młyńska pow. Kostopol upowcy wymordowali ponad 150 Polaków, żyjących w futorach w lesie i w ukraińskich wsiach, m.in. nauczyciela przywiązali do drzewa i torturowali przez kilka dni; mężczyźnie wycięli pępek i wyciągnęli jelito, którym okręcili drzewo. W futorze Moczary pow. Krzemieniec zamordowali 18 Polaków. W kol. i wsi Mytnica pow. Dubno wymordowali kilkadziesiąt rodzin polskich, imiennie znanych jest 9 ofiar z 2 rodzin. W kol. Osówka pow. Kostopol zamordowali 3 Polaków, w tym 2 kobiety. We wsi Ostrów pow. Dubno zamordowali kilka rodzin polskich. We wsi Pieczychwosty pow. Horochów zamordowali kilka rodzin polskich. We wsi Police pow. Sarny miejscowi Ukraińcy należący do UPA wymordowali kilka rodzin polskich, imiennie znane są 3 zamordowane rodziny. We wsi Rogoźno pow. Dubno Ukraińcy wymordowali około 20 rodzin polskich. W kol. Serniki pow. Horochów zamordowali 3 Polaków, w tym 14-letnią dziewczynkę wrzucili do studni. We wsi Szpikołosy pow. Horochów zamordowali kilka rodzin polskich. We wsi Tesłuhów pow. Dubno zamordowali kilkanaście rodzin polskich. W osadzie Zamościska pow. Dubno wymordowali wszystkie rodziny, liczby ofiar nie ustalono, osada była polska. We wsi Zasławie pow. Sarny miejscowi bulbowcy zamordowali Polkę i jej 6 dzieci, uratowany ich ojciec mścił się zabijając pojedynczo morderców - sąsiadów, aż został schwytany przez policjantów ukraińskich i zastrzelony.

- 1944 roku: W okolicy miasteczka Busk pow. Kamionka Strumiłowa: „Moja babcia ze strony mamy Zofia Święcicka (z domu Kary) była rodowitą Ukrainką z krwi i kości i wszystko, co jest we mnie polskie, jej zawdzięczam. /.../ Szóstka moich wujków nocująca w bunkrze niedaleko Buska została zdradzona. Ukraińcy z SS podeszli któregoś wieczoru pod bunkier i kazali innemu mojemu wujkowi wrzucić do środka granat. Nie zabił swoich kuzynów. Został rozstrzelany przed wejściem. W bunkrze również zginęli wszyscy (Waldemar Maria Poliszuk z Lipinek, Jersey City: „Jedna z najczarniejszych dat” w: „Nasz Dziennik” z 25 – 26 lipca 2009). We wsi Krupsko pow. Żydaczów Ukraińcy zamordowali 16 Polaków, którzy nie opuścili swoich gospodarstw. We wsi Kukizów pow. Lwów zamordowali 9 Polaków, w tym 5-osobową rodzinę. We wsi Lipica Dolna pow. Rohatyn zamordowali 7 Polaków, w tym 4-osobową rodzinę. We wsi Lubycza Kameralna pow. Rawa Ruska zamordowali około 60 Polaków. We wsi Malechów pow. Lwów zamordowali 15 Polaków. We wsi Narajów pow. Brzeżany powiązali drutem i sznurkiem 17 Polaków a następnie ich wymordowali. We wsi Podmichałowce pow. Rohatyn zamordowali 15 Polaków, w tym matkę z 3 córkami. We wsi Rypne pow. Dolina uprowadzili z domów i zamordowali w lesie 4 Polaków. We wsi Uherce Zapłatyńskie pow. Sambor zamordowali 5 Polaków. W miasteczku Zabłotów pow. Śniatyn zamordowali 20 Polaków.

- 1945 roku: We wsi Białohorówka pow. Horodenka upowcy zamordowali 7 Polaków. We wsi Biłohorszcze pow. Lwów zamordowali 7 Polaków. We wsi Chlebowice Świrskie pow. Przemyślany zamordowali 26 Polaków. We wsi Chłopy pow. Rudki zamordowali 8 Polaków. We wsi Jaryczów Nowy pow. Lwów zamordowali 15 Polaków. We wsi Czernelica pow. Horodenka zamordowali 60 Polaków. We wsi Hołosków pow. Tłumacz zamordowali 29 Polaków. We wsi Howiłów Mały pow. Kopyczyńce zamordowali 25 Polaków. We wsi Nowosiółki Gościnne pow. Rudki zamordowali 7 Polaków. We wsi Plaucza Mała pow. Brzeżany zamordowali 6 Polaków. We wsi Plaucza Wielka pow. Brzeżany zamordowali 5 Polaków. We wsi Skomorochy pow. Tarnopol zamordowali 10 Polaków, w tym siekierą zarąbali Polkę, której córka w marcu zaginęła bez wieści. W miasteczku Tyśmienica pow. Tłumacz zamordowali kilkoro uczniów polskich, w tym 12-letnią Krystynę Ostrowską, którzy dojeżdżali do szkoły w mieście Stanisławów (Siekierka..., s. 724, stanisławowskie). We wsi Zarudce pow. Lwów zmordowali 5 Polaków. We wsi Zazdrość pow. Trembowla zastrzelili 17-letniego Polaka.

- 1946 roku: We wsi Cygany pow. Borszczów „ukraińscy powstańcy” powiesili 77-letniego Polaka na jabłoni w jego sadzie za to, że nie wyjechał do Polski. We wsi Tarnawka pow. Przemyśl obrabowali wieś oraz zamordowali 6 Polaków.

- 1947 roku: We wsi Słobódka ad Tłumacz pow. Tłumacz upowcy wrzucili żywcem do studni 59-letniego Polaka, Józefa Mazurka, za to, że nie wyjechał do Polski. We wsi Średnia pow. Przemyśl zamordowali 3 Polaków, w tym 2 kobiety, oraz 1 Ukraińca za ucieczkę z UPA.

W połowie 1942 roku za pośrednictwem ks. greckokatolickiego Osypa Kładocznego, Delegat Rządu na Kraj, Jan Piekałkiewicz, usiłował dojść do porozumienia z władzami OUN, aby wypracować wspólne stanowisko dotyczące spraw polsko-ukraińskich. Jerzy Lerski, wysłany z misją od Naczelnego Wodza i Premiera do władz Polskiego Państwa Podziemnego, miał przewidziane rozmowy z metropolitą Andrzejem Szeptyckim we Lwowie. „Chodziło o wspólną deklarację polsko-ukraińską apelującą o zawieszenie broni i jeden bratni front wobec wspólnych nieprzyjaciół. Delegat Rządu ustosunkował się sceptycznie do tego projektu. Rozmowy z Ukraińcami, podjęte niedawno w Warszawie, fatalnie się urwały, bowiem przedstawiciel polskiego podziemia - adwokat Mieczysław Rettinger (nie mylić z londyńskim doktorem Józefem Rettingerem), wydany został na placu Unii Lubelskiej przez dwóch przysłanych ze Lwowa popów w ręce Gestapo. Musiałem więc złożyć oficerskie słowo honoru, że do swojego miasta rodzinnego nie pojadę” (Jerzy Lerski: "Emisariusz Jur", Warszawa 1989, s. 89).

Stanisław Żurek

Bibliografia:

Jastrzębski Stanisław: Ludobójstwo nacjonalistów ukraińskich na Polakach na Lubelszczyźnie w latach 1939 – 1947; Wrocław 2007.

Jastrzębski Stanisław: Ludobójstwo ludności polskiej przez OUN-UPA w woj. stanisławowskim w latach 1939 – 1945; Warszawa 2004.

Komański Henryk, Siekierka Szczepan: Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939 – 1946; Wrocław 2004.

Konieczny Zdzisław: Stosunki polsko-ukraińskie na ziemiach obecnej Polski w latach 1918 – 1947; Wrocław 2006.

Lerski: Jerzy: "Emisariusz Jur", Warszawa 1989.

Motyka Grzegorz: Ukraińska partyzantka 1942 – 1960; Warszawa 2006.

Piotrowski Czesław : Przez Wołyń i Polesie na Podlasie; Warszawa 1998.

Poliszczuk Wiktor: Dowody zbrodni OUN-UPA; Toronto 2000.

Prus Edward: Operacja „Wisła”, wyd. IV; Wrocław 2006.

Siekierka Szczepan, Komański Henryk, Bulzacki Krzysztof: Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939 – 1947; Wrocław 2006.

Siekierka Szczepan, Komański Henryk, Różański Eugeniusz: Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939 – 1946; Wrocław, bez daty wydania, 2007.

Siemaszko Władysław, Siemaszko Ewa: Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939 – 1945; Warszawa 2000.

Sowa Andrzej L.: Stosunki polsko-ukraińskie 1939 – 1947; Kraków 1998.

„Świadkowie mówią” (wybór tekstów: Stanisław Biskupski), Warszawa 1996.

Wańkowicz Melchior: Od Stłpców po Kair, Warszawa 1969.

Wyspiański Józef: Barbarzyństwa OUN-UPA. Lubin 2009

Żurek Stanisław.: Ludobójstwo nacjonalistów ukraińskich dokonane na Polakach w Polsce południowo-wschodniej w latach 1939 – 1948”; Wrocław 2013.

AAN, AK, sygn. 203 /XV/ 9, k. 170 – 174.

„Dziennik Lubelski” z 25 października 2005

„Dziennik Wschodni” z 22 sierpnia 2008

„Kurier Galicyjski” z 28 czerwca – 16 lipca 2009

„Las Polski”, nr 10 z 1991 roku

„Na Rubieży” nr 29/1998